In de zoektocht naar slimme oplossingen voor de woningnood komt optoppen steeds vaker in beeld: het toevoegen van extra woonlagen op bestaande gebouwen. Een kansrijke én duurzame manier om de stad te verdichten. Maar wie aan de slag wil op erfpachtgrond, stuit vaak op complexe regels en onduidelijke kosten. Daarom dit kennisbankartikel: helder inzicht in wat erfpacht betekent voor jouw optopproject – en hoe gemeenten kunnen bijdragen aan succes.

Erfpacht is een juridisch systeem waarbij de grond in eigendom blijft van de gemeente of een andere instantie, maar jij als ontwikkelaar of eigenaar wél het gebruiksrecht hebt. In ruil daarvoor betaal je een jaarlijkse vergoeding: de canon. In stedelijke gebieden wordt erfpacht veel gebruikt als instrument voor duurzame gebiedsontwikkeling, betaalbare woningbouw én grip op grondgebruik.

In Zuid-Holland bestaan er meer dan 80 variaties van erfpachtsystemen – vaak zelfs binnen één gemeente. De berekening van de canon is afhankelijk van lokale beleidsregels, taxaties en het soort erfpachtcontract. Dat maakt het voor initiatiefnemers lastig om snel duidelijkheid te krijgen over de financiële gevolgen van optoppen.

Daarom is het cruciaal om erfpacht in een vroeg stadium mee te nemen in je planvorming. Gebruik bijvoorbeeld dit stappenplan:

1. Check het gemeentelijk beleid: Wat zegt de grondnota over optoppen?
2. Neem contact op met de gemeente: Vraag specifiek naar erfpachtvoorwaarden bij optopplannen.
3. Laat de grondwaarde herberekenen: Dit is de basis voor een nieuwe canon.
4. Maak een kostenraming: Inclusief erfpacht, vergunningen en bouwkosten.
5. Schakel een erfpachtdeskundige in: Voorkom verrassingen.
6. Dien je vergunningaanvraag in: Compleet met financiële onderbouwing.
7. Vraag schriftelijke bevestiging van erfpachtvoorwaarden.

Optoppen is duurder dan sloop-nieuwbouw, maar levert veel maatschappelijke waarde op. Gemeenten hebben dan ook een belangrijke rol om optopprojecten op erfpachtgrond mogelijk te maken. Dit zijn de zeven aanbevelingen uit het rapport:

1. Beperk risico’s: Bijvoorbeeld via funderingsonderzoeken.
2. Richt een duurzaamheidsfonds op: Financier energiebesparende maatregelen.
3. Stimuleer met fiscale voordelen: Of verlaagde erfpachtcanons.
4. Hanteer realistische grondwaardes: Rekening houdend met optopkosten.
5. Start een erfpacht-loket: Voor persoonlijk advies en juridische ondersteuning.
6. Communiceer transparant: Via online tools en duidelijke webpagina’s.
7. Pas erfpachtvoorwaarden aan: Maak ruimte voor verandering en herontwikkeling.

Door erfpacht slimmer te benutten, kunnen gemeenten én ontwikkelaars samen optoppen versnellen – en zo bijdragen aan een inclusieve, duurzame en toekomstbestendige stad.

Wil je meer weten over optoppen, erfpacht of ben je op zoek naar advies? Bekijk ons volledige rapport of neem contact met ons op.